Bir Binanın Deprem Dayanıklılığı Nasıl Anlaşılır?

Türkiye gibi deprem kuşağında yer alan bir ülkede konut alırken dikkat edilmesi gereken en önemli kriterlerden biri de zemin yapısı ve binanın depreme dayanıklılığıdır.
Ancak çoğu kişi bu teknik konuları bilmediği için yalnızca dairenin iç özelliklerine bakar.
Bu yazıda "zemin etüdü" nedir, neden önemlidir ve bir binanın depreme dayanıklı olup olmadığını nasıl anlayabileceğinizi sade bir dille anlatıyorum.

? 1. Zemin Etüdü Nedir?

Zemin etüdü, bir arsa ya da arazide inşaata başlamadan önce yapılan, toprak yapısının özelliklerini belirleyen teknik çalışmadır.

? Neleri ölçer?

Zeminin taşıma kapasitesi

Sıvılaşma riski

Fay hatlarına uzaklık

Yer altı su seviyesi

Depreme karşı uygunluk

? Bu etüt, yapı ruhsatı alınmadan önce zorunlu olarak yapılır ve belediyeye sunulur.

? 2. Neden Önemlidir?

Zemin etüdü sonucuna göre binanın temel sistemi ve statik projesi şekillenir.
Eğer zemin yumuşak, sıvılaşmaya müsait veya taşıma gücü düşükse, bina depreme karşı daha hassas olur.

? İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirlerde bazı bölgeler zemin açısından daha risklidir.
Yıldızevler, Birlik, Sancak gibi bölgelerde ise zemin genellikle sağlamdır, ancak bazı parsellerde detaylı analiz şarttır.

? 3. Bir Binanın Depreme Dayanıklı Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Ev alırken aşağıdaki kontrolleri yapmalısınız:

✅ Binanın yapım yılı
– 2000 sonrası yapılan binalar genellikle yeni deprem yönetmeliğine uygundur
– 2018 sonrası yapılanlar ise daha sıkı standartlara göre yapılır

✅ Statik proje ve yapı denetim raporu
– Belediyeden ya da yapı denetim firmasından istenebilir
– Binanın kolon, kiriş ve temel sistemi bu belgelerde yer alır

✅ Zemin etüdü raporu
– Belediyeden veya yapı denetim firması arşivinden alınabilir
– Raporun “zemin uygunluğu onaylı” ibaresi önemlidir

✅ Hasar geçmişi
– Binanın daha önce bir depremde hasar alıp almadığı sorgulanmalı
– Bazı eski binalar güçlendirilmiş olabilir ama bu mutlaka belgelenmelidir

? 4. Yeni Binalarda Zemin Etüdü Zorunlu mu?

Evet.
2000 yılından bu yana Türkiye'de zemin etüdü yapılmadan ruhsat alınamaz.
Ayrıca 2018 Deprem Yönetmeliği ile birlikte etüt zorunlulukları daha da sıkılaştırılmıştır.

? 5. Kentsel Dönüşümde Zemin Analizi

Kentsel dönüşüm kapsamına alınan binalarda, yeni yapılacak binanın projesi oluşturulurken yeniden zemin etüdü yapılır.
Bu sayede eski binadaki zayıf temel sistemleri yerine, yeni ve yönetmeliğe uygun temel çözümleri uygulanır.

✅ Bu daireler, hem depreme daha dayanıklı olur hem de satış ve kira değerini artırır.

?️ 6. Zemin Etüdü Olan Yer Nasıl Anlaşılır?

Ev alacağınız bölgenin zemin durumunu sorgulamak için:

Belediyeden veya ilçe imar müdürlüğünden zemin etüdü raporlarını talep edebilirsiniz

E-Devlet üzerinden Yapı Denetim Sistemi (YDS) ile bina bilgilerini görebilirsiniz

Jeoloji/jeofizik mühendislerinden özel analiz talep edilebilir (özellikle yatırım yaparken)

? SONUÇ

Bir binanın sağlamlığı yalnızca kolon kalınlığıyla ölçülmez; zemin yapısı en az temel kadar kritiktir.
Zemin etüdü yapılmamış ya da uygunsuz zemin üzerine inşa edilmiş binalar, deprem anında büyük risk taşır.
Bu nedenle konut alırken ya da yatırım yaparken mutlaka zemin raporlarını da kontrol edin.